Berichten met tag ‘helling’

Restauratie zomer 2023 komt snel dichterbij!

Komende zomer staat er een grote restauratie gepland van juni t/m augustus. Daarbij worden o.a. de boordrand en het voordek vervangen.

Van de voorbereidingen en de restauratie willen we jullie natuurlijk graag op de hoogte houden. Kijk daarvoor op www.bu130.nl/restauratie2023

Op deze pagina staat ook hoe je je kan inschrijven om te helpen klussen of hoe je een financiële bijdrage kan leveren.

Wij hebben er heel veel zin in!

Namens de restauratiecommissie 2023: Isabel, Johan, Vink, Wiebe en Emiel

Optimisme in een onweersbui

De weersomstandigheden en de klus zijn vandaag elkaars tegenpolen. De dag begon verzengend warm, waarna de lucht steeds verder betrok, halverwege de middag werden de eerste bloemkolen zichtbaar en als toetje hebben we nu een hevig onweer.

Gisteren zijn we op de helling gezet en verder gegaan met het afbreken van meer structurele delen van het schip. De mastkoker doet nu dienst als lunchtafeltje. Ook hebben we al diverse doppen, waarachter allerhande bevestigingsmaterialen schuil gaan, eruit getikt en de stuurboordsvoordewinder losgemaakt. Dat bleek het laaghangend fruit.

Vanochtend schreef Wiebe bij een aantal bouten de termen dol of g.b.i.t.k. Dat laatste is kort voor ‘geen beweging in te krijgen.’ De laatste categorie bleek later wel tot bewegen te motiveren. Als je namelijk een houtdraadbout die er wel uit wilde door een pijpsleutel stopt en daar een eind hout aan schroeft heb je een enorme arm en kun je toch wel een paarhonderd newtonmeter op zo’n kop zetten. Knappe bout die dat onbewogen ondergaat.

Vlak voor de lunch kwamen Wim en Jeppe als versterking en vlak na de lunch kwam een filmploegje van de Lokale Omroep Spakenburg langs. Die hebben gefilmd hoe we met twee breekijzers probeerden de achterste knie op bakboord los te prutsen. Dat lukte nog even niet want er zaten nog twee afgebroken bouten in dus die hebben we met zo’n hip modern haaks slijpertje dat trilt i.p.v. roteert, van Wim, doorgezaagd. (zaterdag ieder uur herhaald op tv) Uiteraard kwam net nadat de filmploeg weg was de knie los.

Er zijn al twee knieën weg.

De volgende actie was het nogmaals opmeten van de huidige mastbank en de mogelijkheden om de nieuwe in het schip te krijgen. Dat stemde voorzichtig optimistisch. Als we een paar oplangertjes losmaken kunnen we de mastbank er waarschijnlijk van achteren in kantelen.

Als laatste actie hebben we de middelste knie aan bakboord, die twee weerbarstige draadeinden had eruit gesleurd met de derdehand. De twee knieën zijn nog in verbazingwekkend goede staat. Geen spoortje rot en kurkdroog. Die kunnen dus probleemloos terug op de nieuwe mastbank.

Dag 9: de laatste iroko gang is eruit!

Toen we vanmorgen op de helling kwamen troffen we de gang aan op de plaats waar we hem hadden achtergelaten, netjes in de brandstelling en klaar om kromgebrand te worden. Wim ging hier dan ook spoedig mee aan de slag en rond de middag was de gang krom. Hierna was het een kwestie van de gang op zijn plaats persen om de gaatjes voor de houtdraadbouten af te tekenen. Dit persen had nog wat voeten in de aarde, omdat de gang een beetje onwillig was.  Na een losgesprongen krikje konden eindelijk de gaatjes afgetekend worden.  De gang werd verwijderd en voorzien van gaatjes terwijl de inhouten werden ingesmeerd met heel veel tix (5 à 6 bussen per gang). Nu werd de gang er weer tegenaan gezet om definitief vastgezet te worden. Bij het vastzetten ging de gang nog een keer moeilijk doen door een scheur in zichzelf te creëren. Deze werd vakkundig opgevuld met lijm. Om de dag af te sluiten werd de laatste iroko gang eruit gehaald en de mal vastgeschroefd, klaar om afgetekend te worden voor de nieuwe gang.

SONY DSC

De gang wilde wat moeilijk op zijn plaats

SONY DSC

Er waren veel klemmen nodig

 


Ondertussen hebben Emiel en Diede de dag gespendeerd aan het waterdicht maken van het voordek. Gisteren was al een deel van stuurboord gebreeuwd, vandaag was de rest van het voordek aan de beurt. Bij het uithalen van de naden bleek een groot deel van het vlas te zijn vervangen voor zand, zelfs onder de pek. Aan het eind van de dag hoefden er nog maar een paar naadjes gedaan te worden, deze zijn morgen aan de beurt.

SONY DSC

Zo’n gang plaatsen trekt nog heel wat bekijks

Marieke heeft wederom de dag besteed aan het maken van nieuwe bunplankjes, ditmaal het rondschaven van de hoekjes en het gelijkschaven van de plankjes voor het accudeksel.

Tijdens de lunch hadden we zin in knakworstjes, maar helaas geen pannetje en kookplaatje. Een stukje ijzer om de blikjes samen te binden en de brander van Wim boden de uitkomst: zelden waren knakworstjes zo snel opgewarmd.




 

 

 

Dag 8: Een nieuwe week

Een stukje getypt bij het kampvuur, dat hebben we nog niet eerder gedaan. Nu op de laptop van Pim, want die van Eduard heb ik net al gesloopt en daarvan doen nog maar een paar letters het.

SONY DSC

Zaterdag vroeg gestopt vanwege de waarschuwing op buienradar en zondag was het weer ook niet al te best. Vandaag was het weer beter dus konden Diede en Emiel het voordek breeuwen. Zodat daarna de waterbalk er weer op kan. Alles zit nu lekker onder de pek.

SONY DSC

Klussen aan de stuurboordkant brengt met zich mee dat je toeristen moet vermaken. Die lopen namelijk langs, over de weg en hebben allerhande vragen over zo’n gekke oude boot. Zeker vanwege die gaten aan de zijkant (de kaarplaten liggen eraf). Maar er kwamen ook vragen over of we een kettingpons hadden, een engelse 5 mm inbussleutel en of wij een leerwerkproject deden. Pim probeerde in de tussentijd een lat in het zwaard te lijmen, want dat had een grote scheur.

Marieke is lekker bezig geweest met de bandschuurmachine om de nieuwe bunplankjes netjes glad te schuren en onze dieseltank heeft de laatste laag primer gehad. Morgen kan daar de eerste laag mono-urethaan op zodat deze vrijdag weer de boot in kan. Samen met de koelspiraal waarvoor hopelijk morgen de koppelingen binnen zijn. We moeten dan ook maar eens bedenken hoe we de tank weer makkelijk de boot in krijgen en de diesel weer in de tank.

SONY DSC

Eduard is vandaag bezig geweest met het inscannen van Trui. Hij wil een 3D-model maken en daarna een eikenhoutenmodel van onze botter op schaal 1:10. Dit lukt best aardig, maaar ziet er soms wel wat vreemd uit… Ach zo zijn hier soms wel meer gekke dingen, zo heeft Marieke zondagochtend voor het eerst aan yoga gedaan. Gelukkig zonder veel spierpijn zodat ze vandaag weer flink aan de slag kon met klussen.

SONY DSC

De kimgang zit vastgebout op de boot, Pim een Johan hebben er ook al doppen in gezet. Kees heeft de inhouten schoongemaakt zodat de tixophalt goed hecht. De tweede gang ligt klaar in de brandstelling zodat we morgen meteen kunnen beginnen met branden.

De fik zit er hier ook nog steeds goed in, dus daar ga ik nog maar eens van genieten.

Dag 5 en 6: te druk om te bloggen

Gisteren waren we vergeten te bloggen (Dat had maar een klein beetje te maken met het feit dat we afwasmiddel Weduwe Joustra zaten te drinken met Wim), vandaag moeten we de schade dus maar even inhalen. Inmiddels begint het allemaal een beetje op te schieten: het vlak is weer compleet, 2 gangen zijn eruit, we zijn begonnen met het krombranden van de kimgang en in afwachting van de onderdelen voor de andere klusjes zijn we nóg een paar klusjes begonnen.

OLYMPUS DIGITAL CAMERA

Om te beginnen met de klus waarvoor we in de eerste plaats hierheen zijn gekomen, de gangen: We hadden u, de trouwe lezer, op de hoogte gehouden tot het moment dat we het vlakdeel krom gebrand hadden. Het vlakdeel is niet uit het allermooiste hout gesneden. Soms moet je roeien met de riemen die je hebt (of kunt kopen, in dit geval). Wim had hem handig uitgezaagd zodat de grootste ‘kwast’, een overgroeide tak, buiten het benodigde deel valt. Een aantal kleinere ´kwasten´ zijn wel meegenomen. Om te voorkomen dat ze eruit rotten en een lek veroorzaken hebben we ze uitgeboord en er een dop ingelijmd. Ondertussen heeft Pim anderhalve bus tixophalt onderop het kopschot van de bun gesmeerd en zijn de andere inhouten ook voorzien van een goede laag. Daarna is er nog een stukje afgezaagd dat door een telfoutje niet was afgezaagd. Daarmee was het vlakdeel af en kon het vastgebout worden. Op het moment dat dat voor de nodige stijfheid van het schip zorgde kon de tweede gang uit het schip gesloopt worden. Dat ging vrij vlot omdat alle voorbereidingen al gedaan waren.

OLYMPUS DIGITAL CAMERA

Vandaag zijn we op dat punt verder gegaan en heeft Wim een mal gemaakt op basis waarvan de kimgang, onder het toeziend oog van Michiel Bonke en Bert van Noort, gezaagd kon worden. Daarna kon de gang kromgebrand worden. Dat ging een stuk soepeler dan bij het vlakdeel. rond half zeven vanavond raakte hij de hellingvloer zodat hij niet krommer meer kon. Morgen leggen we hem een treetje hoger.

Ik mag aan de andere klusjes niet al te veel woorden meer vuilmaken. Een kort voortgangsoverzicht moet dus volstaan.
dieseltank: Marieke heeft de tweede laag primer er inmiddels op gezet.
waterbalk: Diede en Emiel zijn licht gefrustreerd over de moeite die het kost om het rotvervangende stuk passend te krijgen op het oude deel.
kooien: Kees heeft ze schoongekrabd, gecontroleerd en ondergetekende met een stukje resthout en een rot deel naar de zaagmachine gestuurd om dat na te maken.
koelspiraal: We wachten op knelsokken van de Gamma.
SB-zwaard: Pim heeft voor het eerst een bovenfrees gebruikt en daarmee een sleuf over de gescheurde lijmnaad gefreesd. Daar gaan we latjes in lijmen.
helmstokpen: Marieke heeft voor het eerst de flex gebruikt en daarmee een staaf uit de oudijzerbak op maat gemaakt om de komende tijd het helmhout op zijn plek te houden.
dekennaden: Aan stuurboord zijn ze van onderen ontdaan van bottomcoat waarna er tixophalt ingespoten is. Aan bakboord moet dat nog gebeuren want daar zaten andere mensen in de weg omdat ze iets met een vlakdeel moesten doen.
Aandrijflijn: Er is inmiddels geld naar Urk gestuurd, wat nog moeite kostte, zodat zij binnenkort een passend stuwdruklager gaan terugsturen.
SB-treeplank: Hij is weer vastgebout, nu met een extra blokje, zodat we weer zonder wiebelen van kuip naar voordek kunnen.
bunplankjes: Marieke is druk bezig geweest om de nieuwe plankjes uit te tekenen op het aanzaagdeel van onze boomstam dat toevallig al de goede dikte had. Dat kostte nog moeite omdat de spinten op deze delen bijzonder veel ruimte innemen.

SONY DSC

Johan

Dag 4: Vandaag veel gedaan met hout

Vandaag was de dag dat we eindelijk konden beginnen met het branden van het vlakdeel. Met een hogedrukplantenspuit en een megagasbrander namen Wim en Eduard het vlakdeel onder handen.
Wim heeft gisteren de brandstelling opgehaald uit Koudum zodat we daar vandaag vroeg mee konden beginnen. Dat bleek ook wel nodig want het vlak boog niet gemakkelijk. Ruim na de lunch was Eduard pas klaar en kon het vlakdeel gepast worden. In de tussentijd heeft Wim de inhouten nog bijgewerkt zodat alles goed zou passen. Het sluit nu mooi aan op het bestaande vlakdeel, maar zit nog wel vast met een lijmklemmen. Morgen de buitenkant afschaven en het vlak vastzetten. Daarna verder met de kimgang.

Er is ook begonnen met proberen het bonusklussenlijstje kleiner te maken, zo hebben we gekeken of een stuwdruklager uit Duitsland eventueel zou kunnen passen bij onze homokineet en lagerophanging. Een helemaal nieuwe lager + homokineet bleek toch niet nodig… GKN stuurt hem na betaling op en dan schroeven we hem komende week weer vast.

Verder hebben we de dieseltank via de giek op de hellingvloer gekregen. Voor het eerst sinds 2008-2009 is het mangat in de dieseltank geopend, met als vangst een schroevendraaier, een los rondzwervend aanzuigfilter en een grote laag troep. De tank is inmiddels vanbinnen weer schoon, de buitenkant gaat nog een nieuwe laag verf krijgen en kan dan de boot weer in.

OLYMPUS DIGITAL CAMERA

Ook is er begonnen met het weer in de oude staat herstellen van de slijtlat bakboord achter, die er sinds de anker-ophaal-manoeuvre-via-het-achterdek tijdens de Zachtebedrace niet meer was. Eerst is het boeisel een stukje uitgefreesd en een latje gemaakt om erin te stoppen. Deze is inmiddels vastgelijmd en geschroefd. Ook de sierlat die erop komt is gemaakt en moet er morgen alleen nog tegen aangezet worden.

Zoals vele maten al wel gemerkt hadden de afgelopen jaren was het dek niet volledig waterdicht onder de waterbalk. Een vuilniszak rond je slaapzaak voor droge voeten was soms dan ook geen overbodige luxe. Inmiddels kan de waterbalk de oorzaak niet meer zijn, die ligt namelijk naast de boot… Hij was wel rot aan stuurboord, dus daar lijmen we een nieuw balkje in. Gelukkig ging de balk er redelijk makkelijk uit. Het zat wel goed vast met lange draadeindes in het dek. Eén van de draadeindes zat zelfs door het zeilwerk, met een moer aan de onderkant. De dop zat ook lekker verstopt onder de kluiverpaal. Morgen waterbalk lijmen en kijken of het past.

SONY DSC

Dag 3: alles is stuk, nu nog fixen

Gisteren was dan eindelijk het stuwdruklager uit de boot. Na veel flexen, slaan en wrikken lieten de boutjes die we er extra in hadden gezet eindelijk los. De flex liep vast op de boutjes, dus makkelijk was het niet.

Vandaag was het dus tijd voor een nieuwe. Helaas makkelijker gezegd dan gedaan. Chris en Emiel gingen in de auto met het lager naar Hardinxveld-Giessendam. Daar het lager op de toonbank gelegd en gevraagd of ze een nieuwe hadden. Ergens achter in het magazijn vonden ze nog een oud model lager wat er wel wat op leek, maar het toch net niet was. Na een uitleg met de opengewerkte modellen in de showroom bleek dat er twee opties waren: een oud model lager met de flens van het huidige stuwdruklager of een compleet nieuwe homokineet + nieuwe model lager. Qua prijs was er niet veel verschil dus morgen maar alle maten opnemen dan hebben we binnen 2 weken een op maat gemaakte homokineet en nieuw lager.

Marieke is in de tussentijd bezig geweest met de schroefasafdichting. Wat langer dan nodig doordat de verkeerde documenten op de wiki stonden. Onderhoud hieraan is niet nodig, pas na 25 jaar of als de flensen op elkaar zijn gedrukt. Dat duurt nog wel even…

Vandaag hebben Wim en Eduard gespendeerd aan het maken van een mal voor en het zagen van het vlakdeel. Wim had eerder al onze geplande methode voor het maken van mallen afgekeurd, omdat ‘een mal gemaakt met dwarslatjes neigt naar digitale sampling en een analoge methode met een lijntje trekken langs een afstandsklosje veel nauwkeuriger is.’ Er was gisteren dus al fatsoenlijk materiaal gehaald en hiermee heeft Wim na veel meten een mal gemaakt. Tussendoor heeft Wim ook nog een aantal inhouten bijgeschaaft zodat deze beter uitstroken. Vervolgens hebben we met een aantal man de plaat hout voor het vlakdeel naar binnen gesjouwd en de mal erop geplaatst. Hierbij heeft Wim de mal zorgvuldig gepositioneerd om inperfecties in het hout te omzeilen. Omdat de kimnaad opnieuw gemodelleerd moest worden heeft Wim deze aan de hand van een aantal referentiepunten gerecontrueerd. Dit had nog wat voeten in de aarde, omdat de referentiepunten de scheve inhouten waren. Uiteindelijk is het vlakdeel gezaagd en naar buiten gebracht om deze morgen krom te kunnen branden.

OLYMPUS DIGITAL CAMERA

 

SONY DSCOLYMPUS DIGITAL CAMERA

Als extra bonusklusje stond het checken van de koelspiraal op de lijst. De motor lekte namelijk nogal veel koelwater en deze hellingbeurt is een mooie gelegenheid om te kijken. Nadat de uitlaatpakking los was kwam er lucht in het systeem waardoor het aan de andere kant, onderin de bun begon te druppelen. Van dichtbij kijken dus. Daarvoor moest eerst de dieseltank aan de kant. Die blijk je er met een paar man gewoon uit te kunnen tillen. Hij is bijzonder roestig dus voor die terug mag moet er eerst nieuwe menie en nieuwe verf op. In de spiraal, die vermoedelijk ruim 20 jaar ongwijzigd op z’n plek heeft gezeten, troffen we een gaatje aan op een plek waar twee bochten over elkaar schuren. Alle ‘knelsokken’ waarmee de pijpen aan elkaar zitten lekken ook een beetje dus die gaan we ook maar vervangen. De gamma hier had maar twee koppelingen en alleen loodvrije menie dus volgende week maandag wordt dit verhaal vervolgd…

SONY DSC

Op het eind van de dag moest er nog overhaast opgeruimd worden, omdat het begon te regenen. Na een paar dagen van slopen, breken en andere ellende komt nu eindelijk de periode van constructie, want na regen komt…

Dag 2: de boot is nu echt lek!

Dag 2 van het grootonderhoud zit er weer op en er is weer een goede voortgang geboekt. De kimgang, het buitenste vlakdeel en het stuwdruklager zijn succesvol verwijderd, hetzij soms in een beetje discutabele staat.

We waren rond half 9 weer op de helling voor een dag noeste arbeid, daar was Wim reeds Trui al aan het inspecteren. We gingen aan de slag om de laatste doppen van de kimgang en het vlakdeel te verwijderen en gingen spoedig over tot het verwijderen van de houtdraadbouten en nagels zelf. Waar wij de nagels voldoende vrij hadden gemaakt om deze er met een nijptang uit te kunnen trekken, werd dit door Wim afgekeurd en kregen wij een speciaal gemodificeerd breekijzer overhandigd. Toen we alle bouten en nagels uit de kimgang dachten te hebben verwijderd gingen we met hamers en breekijzers aan de slag om de gang eruit te tikken. Er bleken nog enkele stukken ijzer in de gang te steken en na deze geëlimineerd te hebben kwam de gang er netjes uit. Na het verwijderen van de gang bleken twee kopbanden en een zitter rot te zijn en deze zullen vervangen worden. Hierna zijn we overgegaan tot het schoonkrabben van de contactvlakken van de inhouten en het losbouten van het vlakdeel. Dit laatste koste wat meer moeite daar er een aantal moeilijk traceerbare boutjes in zaten en de draadeinden die de zwaardbolder op zijn plaats houden ook een obstakel vormden. Na alles verwijderd te hebben en het vlakdeel in tweeën gezaagd te hebben was de weg vrij gemaakt voor het nieuwe hout. Op het eind van de dag hebben we nog even het nieuwe hout bekeken, zodat we weten wat voor vlees we in de kuip hebben.
OLYMPUS DIGITAL CAMERA

Ondertussen hadden Emiel en Diede zich met de haakse slijper op het stuwdruklager gestort. Na enkele uren noeste arbeid kwam het apparaat er eindelijk uit (hetzij in diverse stukken). Toen kwam ook een oorzaak voor het vastzitten naar voren: twee extra inbusboutjes die Wim er eens had geplaatst om het lager extra op de schroefas te zekeren.

Morgen maar eens mallen gaan maken en daarnaast proberen een nieuw stukdruklager te regelen.

Hout voor TRUI

Voor het groot onderhoud is één materiaal essentieel: Hout, een enorme hoeveelheid eikenhout, en dat is niet van de één op de andere dag geregeld.
Bovendien is niet elk stuk hout geschikt om een gang of vlakdeel van te maken. Zo moet elk deel uit één stuk hout komen, het deel uit de boom moet breed genoeg zijn: ruim 46 cm voor een vlakdeel en iets kleiner voor de gangen, er moeten niet te veel noesten in zitten en het deel mag niet uit de kern van de boom komen. In de kern zit namelijk de zogenaamde hartlijn en dit is een zwakke plek in een eventuele plank die uit dit midden komt. Je komt dan automatisch uit bij de dosse delen. Om zulke grote delen uit een boom te halen is er dus een eikenboom nodig van ca 60 cm in doorsnee, wat betekent dat deze boom zo’n 100 jaar moet groeien om zo’n dikte te bereiken. Dit soort hout haal je vanzelfsprekend niet even bij de Gamma of een andere detailhandel, maar hiervoor ga je naar een houthandel/zagerij die hele bomen inkoopt, ze in plakjes zaagt en ze vervolgens in plakjes weer doorverkoopt.

eik
Voor de gangen is een hele boom nodig. Deze was al eerder uitgezocht. Voor het vlakdeel zijn Johan en ik op donderdag 20 juni naar de Houtcompagnie in Harlingen gegaan. Ook hiervoor was al eerder een geschikte boom uitgezocht en nu gingen wij het goede “plakje” uitzoeken. Hier werden wij geholpen door dhr Faber die ons allereerst naar de uitgekozen boom leidde. Dit bleek nog een hele opgave, aangezien alle bomen in plakjes op elkaar lijken en ze alleen kunnen worden onderscheiden met een nummer. Uiteindelijk zijn we toch bij de juiste boom terecht gekomen en deze bleek onderop de stapel te liggen. De consequentie was dat een werknemer met een heftruck even wat bomen opzij moest zetten voordat we de boom goed konden bekijken.

20130620_143839
Van deze boom waren eigenlijk maar 2 plakken geschikt qua grootte. Beide opties werden grondig bekeken, met name beoordeeld op doorlopende noesten, al ingerotte pitten (hier zat toen de boom nog boom was een tak en deze plek kan hard zijn, maar deze kan ook al begonnen zijn met rotten) en op scheuren.
Zoals dat gaat met een natuurproduct, zul je nooit/zelden de perfecte plak vinden, dus beide plakken hadden zo hun voors en tegens. Het was dan ook noodzakelijk om een telefoontje naar de expert Wim Mendelts te plegen voor wat advies. Samen met het advies van de houthandelaar, ons eigen gevoel resulteerde dit consult in de keuze voor een plak. Deze plak werd eruit gehaald, gemarkeerd en aldus apart gelegd en de heftruckchauffeur kon weer beginnen met het opstapelen van in plakjes gezaagde bomen. Vervolgens werden in het kantoor de nodige afspraken gemaakt en niet onbelangrijk de prijs. Dit onderdeel met succes afgerond hebbende konden we met een voldaan gevoel en vlak voor de regen huiswaarts keren.
Missie geslaagd!!

Chris Booij
Lid Groot onderhoudscommissie BU130 Trui

Trui ligt weer in het water

De hellingweek is weer achter de rug en ook dit jaar is er weer veel werk verzet. Er is een ware breeuwmarathon gehouden en een nieuwe generatie heeft leren breeuwen. Ongeveer de helft van alle naden is op een manier bijgewerkt. Daarnaast is er ook een nieuwe slijtlat onder het roer gezet en is er een stuk rot hout achter de stuurboordaanvaringsklamp vervangen. Natuurlijk zijn ook alle reguliere werkzaamheden als bottomcoaten en carboën uitgevoerd. De voorbereidingen voor het groot onderhoud hebben even op een wat lager pitje gestaan met de hellingweek, maar binnenkort pakken we de draad weer op. Over de voortgang van het groot onderhoud kun je hier lezen.